1 min read

3 เหตุผลทำไมเมื่อเรามีทางเลือกมากขึ้น ความสุขกลับน้อยลง

คำว่า “ความสุข” ใครๆ ก็อยากมี ถูกไหมคะ และหนึ่งในพื้นฐานของความสุข คือ “ความอิสระในการเลือก” หรือ “การมีเสรีภาพ” ซึ่งผู้เขียนก็เข้าใจเช่นนั้นเช่นเดียวกัน แต่พอได้อ่านหนังสือ The Paradox of Choice ที่เขียนโดย Barry Schwartz และได้ฟังที่เขาได้แสดงปาฐกถาใน Ted.com มุมมองที่มีต่อเสรีภาพก็เปลี่ยนไป ซึ่งในวันนี้ผู้เขียนจะขออนุญาติแบ่งปันมุมมองนี้ให้แก่คุณผู้อ่านนะคะ

ในหนังสือ The Paradox of Choice ได้นำเสนอแนวคิดที่ว่า ในบางครั้ง การที่เรามีตัวเลือกมากมาย เช่น ความหลากหลายของสินค้าและบริการ อาจจะไม่ได้ทำให้คนเรามีความสุขเพิ่มขึ้นเสมอไป

ในหลายๆ ครั้ง การที่มีตัวเลือกมากกลับเป็นภาระในการตัดสินใจเพื่อที่จะให้ตัวเองได้รับ

ความพึงพอใจสูงสุดอีกต่างหาก โดย Schwartz ได้ยกตัวอย่างถึงชายคนหนึ่งที่ในสมัยที่ยังไม่มีชื่อเสียง ไม่มีเงินทอง เขารู้สึกว่าชีวิตมันง่ายและสบายกว่าที่เขาเป็นอยู่ตอนนี้มาก เพราะในตอนนั้นเขาถูกจำกัดด้วยเงินที่มีน้อย ทำให้ตัวเลือกในการตัดสินใจน้อยไปด้วย ทั้งตัวเลือกในการเดินทาง ตัวเลือกในการเข้าสังคม แม้แต่ตัวเลือกในการกิน ก็มีจำกัด

ดังนั้นการที่เขาจะเลือกอะไรสักอย่างจะเป็นเรื่องที่ง่ายมาก เพราะมีให้เลือกน้อย แต่พอวันนี้เขาร่ำรวย กลับพบว่ากว่าจะออกจากบ้านแต่ละที เสียเวลาไปกับการเลือกเสื้อผ้า เลือกรถ

เลือกอุปกรณ์ที่ใช้ พอไปทานอาหารก็ต้องเลือกร้าน เลือกอาหาร ซึ่งมันยุ่งยากวุ่นวายและกินเวลาชีวิตของเขาไปพอสมควร แถมการที่เขาต้องเสียเวลามาตัดสินใจในตัวเลือกเหล่านี้ก็ยังกระทบถึงความสัมพันธ์ของเขากับคนใกล้ชิดอีกด้วย

Rolf Dobelli ผู้เขียนหนังสือ เรื่อง The Art of Thinking Clearly ก็ได้อ้างถึงแนวคิดของ Schwartz ในหนังสือของเขาถึง 3 เหตุผลที่เมื่อเรามีทางเลือกมากขึ้นกลับทำให้เรามีความสุขน้อยลง โดยทั้ง 3 เหตุผล มีรายละเอียด ดังนี้

เหตุผลที่ 1 ยิ่งตัวเลือกมากขึ้น โอกาสที่จะเกิดอาการตัดสินใจไม่ถูกก็จะมีมากขึ้น

Dobelli ได้ยกตัวอย่างจากงานศึกษาเกี่ยวกับความสัมพันธ์ระหว่างปริมาณตัวเลือกกับการตัดสินใจ โดยทำการทดลองในซูเปอร์มาร์เก็ตโดยนำเยลลี่ตัวอย่าง 24 รส ไปให้ลูกค้าที่เดินผ่านชิมและสามารถเลือกซื้อได้ในราคาพิเศษ ปรากฎว่ายอดขายวันแรกแทบจะขายไม่ได้เลย เพราะลูกค้าส่วนมากตัดสินใจไม่ได้ว่าจะซื้อรสไหนดี ในการทอลองวันที่สอง ผู้ทดลองจึงลดจำนวนรสชาติเยลลี่ลง เหลือเพียง 6 รส ปรากฏว่า ยอดขายวันที่สองดีกว่าวันแรกสิบเท่า และเมื่อลองเปลี่ยนสินค้าเป็นอย่างอื่นที่ก็ได้ผลลัพธ์เช่นเดียวกัน

เหตุผลที่ 2 ยิ่งทางเลือกมากขึ้น ก็ยิ่งมีโอกาสตัดสินใจได้แย่ลง

ในเหตุผลนี้ Dobelli ได้ยกตัวอย่างถึงพัฒนาการของการเลือกแฟน จากเมื่อก่อนคนรุ่นตา รุ่นยาย จะเลือกคบจากคนในหมู่บ้านที่รู้จักไม่กี่คน และใช้เวลาเรียนรู้กัน จนแต่งงานกัน ต่อมาในยุคคุณพ่อ คุณแม่ของเราเริ่มขยายวงกว้างไปถึงการเลือกคบจากเพื่อนของเพื่อน ทั้งเพื่อนเรียน เพื่อนที่ทำงาน แต่ก็ยังถือว่าอยู่ในวงคนรู้จักอยู่ดี แต่ในสมัยนี้ ผู้คนเริ่มตัดสินใจคบคนที่ไม่รู้จักเพียงแค่ได้คุยผ่านระบบออนไลน์ต่างๆ ซึ่งจะเห็นว่าการตัดสินใจเช่นนี้นำปัญหาตามมามากมาย ทั้งปัญหาเล็กๆน้อยๆอย่างภาพไม่ตรงปก ไปจนถึงปัญหาการหลอกให้โอนเงินให้ และลุกลามไปถึงปัญหาอาชญากรรมร้ายแรงตามมา สาเหตุของทั้งหมดทั้งมวลนี้ก็ไม่ได้มาจากอื่นไกล แต่มาจากการที่เรามีตัวเลือกของคนที่เราจะคบหามากขึ้น จนทำให้เรามีข้อมูลน้อยเกินไปในการตัดสินใจนั้นเอง

เหตุผลที่ 3 ยิ่งทางเลือกมากขึ้น โอกาสที่เราจะไม่พอใจกับการตัดสินใจของเรายิ่งมีมากขึ้น

ระหว่างเรามีตัวเลือกเพียงแค่ 3 ทางเลือก มันย่อมเป็นการง่ายมากที่เราจะเปรียบเทียบข้อดี ข้อเสียของแต่ละทาง แต่ถ้าเรามีทางเลือก 100 ทาง มันจะเป็นการยากมากที่เราจะมาเปรียบเทียบว่า ทางไหนดีกว่ากันอย่างไร ดังนั้นเราๆ ที่อยู่ในโลก Modernization และ Globalization จึงสามารถเผชิญกับสถานการณ์ที่ไม่พอใจกับการตัดสินใจของเราเองได้บ่อยมากง่ายๆเลยค่ะ เช่นเรื่องเลือกร้านอาหาร ทุกวันนี้เราก็จะเข้า google หรือ website/application ที่แนะนำร้านอาหารและเลือกเข้าร้านที่รีวิวดีๆ แต่มักจะพบว่าเหมือนไม่ใช่ร้านเดียวกันเสียอย่างนั้น หรือจะเรื่องการเลือกงานก็เช่นเดียวกัน เราจะเห็นว่าคนในสมัยนี้เปลี่ยนง่ายกันบ่อยๆ ก็เพราะเขารู้สึกว่าเขาตัวเลือกเยอะนั่นเอง

เพราะฉะนั้นแล้ว หากเราสามารถจำกัดตัวเลือกในชีวิตของเราให้น้อยลงมาได้ “ความสุข” ในชีวิตก็ไม่ต้องไปแสวงหาที่อื่นที่ไกลเลยค่ะ จากข้อมูลข้างต้น หากคุณผู้อ่านสามารถลดตัวเลือกลง ก็สามารถพบความสุขอย่างๆน้อยๆ 3 ทาง คือ คุณผู้อ่านจะมีความสบายใจในการตัดสินใจมากขึ้น มีโอกาสตัดสินใจผิดพลาดน้อยลง และมีความพึงพอใจในการตัดสินใจมากขึ้นค่ะ

อ้างอิง :

https://www.ted.com/talks/dan_ariely_asks_are_we_in_control_of_our_own_decisions/transcript?referrer=playlist-how_we_make_choices
Barry Schwartz. The Paradox of Choice. HarperCollins e-books.
Rolf Dobelli / Nicky Griffin. The Art of Thinking Clearly.

____________________________________________________

iStrong.co ศูนย์ให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิตและครอบครัว

บริการให้คำปรึกษาโดยนักจิตวิทยา นักจิตบำบัด นักจิตวิทยาคลินิกที่มีใบรับรอง

สามารถเลือกคุยทางโทรศัพท์หรือการพูดคุยแบบส่วนตัว (Private Counseling)

และคอร์สออนไลน์ | Classroom Workshop

รวมถึงบทความจิตวิทยาอีกมากมาย

Contact : https://www.istrong.co/service