ควรระวัง!! การมีตัวเลือกมากเกินไป อาจทำให้กลายเป็นโรควิตกกังวล

การมีทางเลือกมากเกินไป จะสร้างความวิตกกังวล และเป็นอีกหนึ่งสาเหตุที่ลดความสุขในชีวิตของเรา คุณเคยเป็นแบบแพรไหมคะ ตั้งใจจะดูหนังสักเรื่องบน netflix แต่ใช้เวลาเลือกหนังอยู่นานกว่าครึ่งชั่วโมง สุดท้ายก็ไม่ได้ดูสักเรื่อง นี่เป็นอีกหนึ่งตัวอย่างของการมีทางเลือกมากเกินไป ทำให้เราตัดสินใจได้ยากขึ้น และเกิดความวิตกกังวลค่ะ

Barry Schwartz นักจิตวิทยาชาวอเมริกัน และ ผู้เชี่ยวชาญด้านทฤษฎีสังคม (Social Theory) ได้เขียนหนังสือเรื่อง The Paradox of Choice ซึ่งอธิบายไว้ว่า การที่เรามีทางเลือกมากเกินไป จะส่งผลต่อความรู้สึกวิตกกังวลของเราในการตัดสินใจเลือก บ่อยครั้งทำให้เราไม่สามารถตัดสินใจเลือกได้ (Decision Paralysis) หรือ หากเลือกแล้วก็จะรู้สึกไม่พึงพอใจ เนื่องจากรู้สึกว่าทางเลือกที่เราเลือก อาจไม่ดีเท่ากับทางเลือกอื่นๆที่เราไม่ได้เลือกนั่นเอง

บทความแนะนำ : จิตวิทยาว่าด้วยเรื่องการไม่ตัดสินใจ

Barry Schwartz ได้ทำการทดลอง โดยการให้คูปองส่วนลด 1 dollar ให้กลุ่มตัวอย่างทำการซื้อแยม ในการทดลอง Barry ได้แบ่งกลุ่มตัวอย่างออกเป็น 2 กลุ่ม โดยกลุ่มแรก มีตัวเลือกแยมเพียง 2 ยี่ห้อ ในขณะที่อีกกลุ่ม มีตัวเลือกแยมถึง 6 ยี่ห้อ จากการทดลองพบว่า กลุ่มตัวอย่างกลุ่มแรก ทำการซื้อแยมถึง 30% ในขณะที่กลุ่มที่สองซื้อแยมเพียง 3% เท่านั้น (ซึ่งต่างกันถึง 10 เท่าทีเดียว)

การที่เราไม่ตัดสินใจเลือกเมื่อมีทางเลือกจำนวนมาก เกิดจากความรู้สึกวิตกกังวลของเรา

เนื่องจาก การที่เรามีทางเลือกจำนวนมาก ทำให้เรามีความคาดหวังที่สูง และเราต้องการที่จะเลือกทางเลือกที่ดีที่สุดให้กับตัวเอง เรารู้สึกกดดันกับความรับผิดชอบต่อการตัดสินใจของตัวเอง

จนไม่สามารถตัดสินใจเลือกได้นั่นเอง เช่น ตัวอย่างทางเลือกของหนังมากมายบน Netflix ที่เราใช้เวลาเลือกและตัดสินใจนาน 2-3 ชั่วโมง และจบลงด้วยการปิดทีวี แล้วเข้านอนนั่นเอง

บทความแนะนำ : 5 ปัญหาของคนเป็นโรควิตกกังวล ที่คนใกล้ชิดควรรู้

ถึงแม้ว่าเราจะทำการเลือกทางเลือกหนึ่ง จากทางเลือกมากมายที่เรามี เราก็มักจะเกิดความไม่พึงพอใจกับทางเลือกที่เราได้เลือก เนื่องจากสิ่งที่เราเลือก ไม่ได้เป็นไปตามความคาดหวังของเรา

(Expectation) และรู้สึกว่าเราเลือกผิด โทษตัวเอง และรู้สึกว่าทางเลือกอื่นอาจดีกว่านี้ก็ได้ ซึ่ง Barry Schwartz ได้แนะนำไว้ว่า ทางออกของปัญหานี้ก็คือการตั้งความคาดหวังไว้ต่ำๆ (Low Expectation) จะทำให้เรามีความสุขมากยิ่งขึ้น

นอกจากทางเลือกที่มีจำนวนมากในปัจจุบัน ส่งผลต่อความวิตกกังวลต่อการตัดสินใจในการเลือกสิ่งของแล้ว ยังมีผลต่อการเลือกคนรักหรือคู่ชีวิตอีกด้วย เนื่องจากในปัจจุบันเรามี online dating application ซึ่งทำให้เรามีทางเลือกมากมาย ทำให้เราไม่ commit กับความสัมพันธ์ และมักจะมองหาทางเลือกที่ดีกว่าอยู่เสมอๆ

ไม่พียงเท่านี้ Eric Klinenberg ได้เขียนหนังสือ Going Solo : The Extraordinary Rise and Surpirsing Appeal of Living Alone ซึ่งมีเนื้อหา เกี่ยวกับ online dating ที่มีทางเลือกจำนวนมาก ทำให้คนในปัจจุบันไม่ตัดสินใจเลือกที่จะมีความสัมพันธ์แบบระยะยาวและ online pornopraphy (หนังโป๊ออนไลน์) ที่มีจำนวนหนังโป๊มากมายหลากหลายรูปแบบ เพื่อให้ผู้คนสามารถสำเร็จความใคร่ด้วยตัวเองได้ ส่งผลให้คนมีความสนใจในความสัมพันธ์ในชีวิตจริงน้อยลงเรื่อยๆ

อย่างไรก็ตาม การมีทางเลือกเป็นเรื่องที่ดี ซึ่งมีผลต่อมนุษย์ในแง่อิสรภาพต่อการคิดและตัดสินใจ และการมีทางเลือก หรือคู่แข่งในตลาด (Free market) ทำให้สินค้าและบริการ ต้องทำการแข่งขันและพัฒนาตัวเอง เพื่อเป็นทางเลือกของผู้บริโภค ซึ่งดีกว่าการมีเจ้าใหญ่เพียงเจ้าเดียวและผูกขาดตลาด (Monopoly Market) ซึ่งเราไม่มีสิทธิเลือก

Barry Schwartz ได้ให้คำแนะนำผู้ประกอบการออนไลน์ เกี่ยวกับการนำเสนอทางเลือกให้กับผู้บริโภค โดยวิธีการ recommend (แนะนำ) ซึ่งถูกใช้เป็นจำนวนมาก บน platform online ต่างๆ ไม่ว่าจะเป็น Netflix, Facebook หรือ Lazada โดยใช้ AI ในการศึกษาพฤติกรรมของผู้บริโภคแต่ละบุคคล และนำเสนอข้อมูลที่น่าจะตอบสนองความต้องการของผู้บริโภคได้ดีที่สุด จากทางเลือกที่มีเป็นจำนวนมาก

สำหรับแพร freedom of choice เป็นเรื่องที่สำคัญ โดยเฉพาะโลกประชาธิปไตย รวมไปถึงในโลกยุคดิจิตอลที่เรามีความสามารถในการเข้าถึงข้อมูลข่าวสาร และสินค้าบริการต่างๆได้อย่างไร้ขีดจำกัดเป็นปัญหาใหม่ที่เกิดขึ้นกับสุขภาพจิตของเรา (ความวิตกกังวลต่อการเลือกและการกลัวการเสียโอกาสในการเลือก)

วิธีการจัดการปัญหานี้ของแพรคือ การ list สิ่งที่อยากทำ และ ค่อยๆทำทีละอย่าง ในระหว่างที่ทำสิ่งๆนั้นก็พยายามอยู่ในปัจจุบัน มีความสุข และ enjoy กับมัน รวมถึงบอกตัวเองว่า ไม่ว่าเราจะเลือกอะไรก็ตาม เราจะได้ประโยชน์จากสิ่งนั้นเสมอ ทุกอย่างขึ้นอยู่กับใจของเราแค่นั้นเอง

---

iStrong.co ศูนย์ให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิตและครอบครัว

บริการให้คำปรึกษาโดยนักจิตวิทยา นักจิตบำบัด นักจิตวิทยาคลินิกที่มีใบรับรอง

สามารถเลือกคุยทางโทรศัพท์หรือการพูดคุยแบบส่วนตัว (Private Counseling)

และคอร์สออนไลน์ | Classroom Workshop

รวมถึงบทความจิตวิทยาอีกมากมาย

Contact : https://www.istrong.co/service