ฝึก Self-control ให้ลูกรัก สามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้ในทุกสถานการณ์

คุณผู้อ่านจะสังเกตได้ว่ามีหลายเหตุการณ์ในชีวิต ที่เราจะเห็นว่าคนที่มี Self-control ดี หรือคนที่สามารถควบคุมอารมณ์ตนเองได้ จะได้เปรียบกว่าคนที่ Self-control ไม่ดี ง่าย ๆ เลยค่ะ อย่างเช่น การคอมเมนท์ข้อความในเฟสบุ๊ค หรือการตั้งสเตตัสบนเฟสบุ๊ค ต่อเหตุการณ์หนึ่ง ๆ ในสังคม หากคนที่มี Self-control ดี จะรู้ว่าอะไรควรพูด อะไรไม่ควรพูด แต่หากไม่มีหรือมีน้อย ก็จะคึกคะนอง พูดตามอารมณ์ หรือพูดเพื่อความสนุกสนานจนเลยเถิด และลืมไปว่านั้นคือการใช้คำพูดทำร้ายบุคคลที่สาม ซึ่งเป็นบุคคลที่เราไม่ได้รู้จักดีว่าจริง ๆ แล้วเขาเป็นอย่างไร แต่เราก็ใช้คำพูดเราตัดสินเขา และยังไปชักจูงคนอื่น ให้คิดตามเราไปเสียแล้ว โดยที่เขาไม่สามารถออกมาปกป้องตนเองได้ และกลายเป็นการ Social Bullying ที่เกินจะควบคุมได้

ดังนั้นแล้ว การฝึกควบคุมอารมณ์ตนเองจึงเป็นเรื่องสำคัญค่ะ และไม่ได้สำคัญแค่ทำให้คนที่มี Self-control ดีจะมีสติในการใช้ชีวิตมากกว่า แต่ยังช่วยให้สังคมของเราเดินหน้าไปด้วยความสันติ และเป็นมิตรต่อการใช้ชีวิตมากกว่าที่เป็นอยู่มาก แต่การที่จะมาฝึกควบคุมอารมณ์ตนเองในวัยผู้ใหญ่แล้ว ก็จะเป็น เรื่องยากค่ะ เพราะเรามีอัตตา มีความเคยชิน และมีหลายเรื่องที่มาแบ่งเวลาชีวิตไป เพราะฉะนั้นแล้วสิ่งที่เราซึ่งเป็นพ่อ แม่ ผู้ปกครอง จะสามารถทำได้ ก็คือ การฝึก Self-control ให้แก่ลูกหลาน และเด็ก ๆ ในความดูแลของเรา

การฝึกควบคุมอารมณ์ตนเองก็คือการฝึกบังคับตนเองให้สามารถควบคุมความคิด จิตใจ อารมณ์ความรู้สึกของตนเอง ด้วยการใช้เหตุผล สติ ปัญญา มั่นคงทางจิตใจ เพื่อมาวิเคราะห์และประเมินสถานการณ์ที่เกิดขึ้นถึงผลดี - ผลเสียในระยะสั้นและระยะยาว และเลือกสิ่งที่ดีที่สุด เกิดผลเสียน้อยที่สุด ซึ่งได้มีผลการศึกษาเกี่ยวกับ Self-control ในเด็กที่มีชื่อเสียงและน่าสนใจของ Walter Mischel นักจิตวิทยา และศาสตราจารย์ด้านจิตวิทยาของมหาวิทยาลัยโคลัมเบีย ที่ได้ทำการทดสอบมาร์ชแมลโลว์ (marshmallow test) ซึ่งเป็นการทดลองเพื่อทดสอบการควบคุมอารมณ์ตนเองของเด็กวัย 4 ขวบ ในการทานขนมมาร์ชแมลโลว์ ที่วางไว้บนโต๊ะ โดย Mischel ได้บอกเด็ก ๆ ว่า หากเด็ก ๆ สามารถอดทนรอจนกว่าเขาจะกลับมาที่ห้องอีกครั้ง จะได้ทานขนมเพิ่มเป็น 2 ชิ้น ผลปรากฎว่าเด็ก ๆ จะมี Self-control ดีขึ้นหากมีการให้รางวัลที่ชัดเจน

ด้วยเหตุนี้ เพื่อเป็นคู่มือในการฝึกให้กับเด็ก ๆ ผู้เขียนจึงได้รวบรวมวิธีการฝึกควบคุมอารมณ์ตนเองในวัยเด็กตามคำแนะนำของผู้เชี่ยวชาญด้านจิตวิทยาเด็กทั้งในประเทศไทย และต่างประเทศ 3 วิธี ตามนี้ค่ะ

1. ฝึกให้เด็ก ๆ รู้จักอารมณ์ของตัวเอง

วิธีนี้สามารถฝึกได้ตั้งแต่อายุ 2 ขวบขึ้นไปค่ะ เพราะเด็ก ๆ สามารถเข้าใจคำศัพท์ที่มีความหมายถึงอารมณ์และความรู้สึกได้แล้ว โดยเมื่อเด็ก ๆ แสดงออกถึงอารมณ์เหล่านั้นก็ให้คุณพ่อ คุณแม่ ผู้ปกครองพูดให้เด็ก ๆ เข้าใจทันที เช่น ถ้าเด็ก ๆ หงุดหงิดก็พูดกับเด็ก ๆ ว่า “หนูโกรธใช่ไหมลูก” หรือถ้าเด็ก ๆ ตื่นเต้น ดีใจ ก็ให้พูดว่า “หนูถูกใจ/ หนูชอบ/หนูรักใช่ไหมคะ” เพื่อให้เด็ก ๆ รู้ว่าสิ่งที่เขารู้สึกเรียกว่าอะไร

2. ฝึกให้เด็ก ๆ ควบคุมอารมณ์ทางลบของตัวเอง

เมื่อเด็ก ๆ เรียนรู้แล้วว่าสิ่งที่เขารู้สึกเรียกว่าอะไร เราก็สามารถสอนการควบคุมการแสดงออกของอารมณ์เหล่านั้นได้แล้วค่ะ ซึ่งถ้าเป็นอารมณ์ทางบวก เช่น รัก ชอบ ถูกใจ ดีใจ ภูมิใจ ก็คงไม่มีปัญหาอะไรที่จะให้เด็ก ๆ แสดงออก แต่ถ้าเด็ก ๆ โกรธแล้วเริ่มมีการขว้างปาสิ่งของ เริ่มมีการทุบตี ทำร้ายคนในบ้าน เพื่อน หรือคนอื่นๆ แบบนี้ไม่ดีแน่ค่ะ ต้องรีบสอนให้เขาควบคุมตัวเอง ซึ่งวิธีที่นักจิตวิทยานิยมแนะนำให้ใช้ มี 2 วิธี ก็คือ Time in และ Time out โดยวิธี Time in เหมาะสำหรับเด็กเล็ก ๆ ที่อายุไม่เกิน 6 ขวบ วิธีการก็คือ เมื่อลูกงอแง อาละวาด ให้กอดไว้อย่างอ่อนโยน และคอยลูบหลัง บอกเขาว่าใจเย็น ๆ หรือไม่เป็นไร และวิธี Time out เหมาะสำหรับโกตั้งแต่ 6 ขวบขึ้นไป วิธีการจะเน้นให้เด็ก ๆ สงบสติอารมณ์ด้วยตนเอง วิธีการก็คือ เมื่อเด็กโมโห อาละวาด ให้เด็ก ๆ หามุมสงบของตัวเอง และควบคุมตนเองด้วยการกำหนดลมหายใจเข้า – ออก ช้า ๆ ทั้งนี้ หัวใจสำคัญของการฝึกก็คือ คุณพ่อ คุณแม่ ผู้ปกครองต้องควบคุมอารมณ์ของตัวเองควบคุมอารมณ์ตนเองให้ได้ด้วย

3. เสนอทางเลือกให้เด็ก ๆ เพื่อให้เด็ก ๆ ฝึกการยอมรับเงื่อนไข ข้อตกลง

การเสนอทางเลือกให้เด็ก ๆ นอกจากจะเป็นการฝึกการยอมรับเงื่อนไข ข้อตกลงแล้ว ยังเป็นการให้อิสระแก่เด็กในการควบคุมอารมณ์ตนเองด้วย โดยเริ่มจากสิ่งง่าย ๆ ใกล้ตัว เช่น ให้ลูกเลือกกิจกรรมประจำวัน เลือกหนังสือที่อ่าน เลือกเกมที่เล่น เลือกเสื้อผ้า เป็นต้น โดยลูกมีสิทธิเลือกตามเงื่อนไขหรือตัวเลือกที่มีให้เท่านั้น หากลูกต้องการเลือกสิ่งที่อยู่นอกเหนือจากตัวเลือก ต้องพยายามตกลงกับลูกว่าขอเป็นครั้งต่อไป แต่ในครั้งนี้ต้องเลือกตามตัวเลือกที่มีเท่านั้น

นอกจากการฝึก Self-control จะช่วยให้เด็ก ๆ ที่รักของเรามีสติในการใช้ชีวิต และสามารถทำให้การใช้ชีวิตมีความสุขแล้ว หากคุณผู้อ่านสนใจฝึกเด็ก ๆ ให้ประสบความสำเร็จ สามารถอ่านเพิ่มเติมได้ที่บทความจิตวิทยา เรื่อง

“2 สิ่งที่นักจิตวิทยายืนยันว่าคนประสบความสำเร็จต้องมี”

https://www.istrong.co/single-post/The-Secret-of-Success

“6 วิธีเลี้ยงลูกให้เป็นแชมป์”

https://www.istrong.co/single-post/6-ways-to-raise-children-to-become-champions

และ “เคล็ดไม่ลับ ในการส่งเสริมทักษะพัฒนาสมองให้ลูก”

https://www.istrong.co/single-post/executive-functions-of-the-brain-for-children

นอกจากนี้ยังมีบทความเชิงจิตวิทยาอื่น ๆ ที่น่าสนใจอีกมากมายให้คุณผู้อ่านได้อ่านใน iStrong.co นะคะ

อ้างอิง :

1. เกรียงศักดิ์ เจริญวงศ์ศักดิ์. มปป. การบังคับตนเอง (self-control). นิตยสารแม่และเด็ก. (Online). สืบค้นเมื่อ 10 กรกฎาคม 2562 จาก http://www.kriengsak.com

2. เสาวภา พรจินดารักษ์. 2558. วิธีรับมือเมื่อลูกร้องไห้เอาแต่ใจ. ปราบลูกดื้อรับมือลูกกินยาก. กรุงเทพฯ : Happy Parenting. หน้า 160 – 161.

____________________________________________________

iStrong ศูนย์ให้คำปรึกษาด้านสุขภาพจิตและครอบครัว

บริการให้คำปรึกษาโดยนักจิตวิทยา นักจิตบำบัด นักจิตวิทยาคลินิกที่มีใบรับรอง

สามารถเลือกคุยทางโทรศัพท์หรือการพูดคุยแบบส่วนตัว (Private Counseling)

รวมถึงบทความจิตวิทยาอีกมากมาย

Contact : https://www.istrong.co/service